UNESCO doceniło Rosję? Na Listę Światowego Dziedzictwa trafił rosyjski zabytek

Podczas kontynuowanych obrad Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w Rijadzie w Arabii Saudyjskiej w poniedziałek podjęto decyzję o wpisaniu na Listę Światowego Dziedzictwa obserwatoriów Kazańskiego Uniwersytetu Państwowego. 

Obserwatorium uniwersyteckie składa się z dwóch części. Jedna zlokalizowana jest w historycznym centrum Kazania, druga w zalesionym przedmieściu na zachód od miasta. Miejskie Obserwatorium Astronomiczne na terenie kampusu akademickiego zostało wybudowane w 1837 roku. Ma charakterystyczną półkolistą fasadę i trzy wieże zakończone kopułami, pod którymi umieszczone są instrumenty astronomiczne. Na Podmiejskie Obserwatorium Astronomiczne Engelhardt składają się trzy obiekty, które służą do obserwacji nieba, oraz budynki mieszkalne. Dziś obserwatoria pełnią głównie funkcję edukacyjną.

W ubiegłym roku z międzynarodową krytyką potkała się decyzja o organizacji dorocznego spotkania Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w położonym na terenie Rosji Kazaniu. W tym roku jeden z miejskich zabytków został wpisany na listę. Na razie strona ukraińska nie skomentowała tej decyzji. To jednak niejedyna kontrowersyjna decyzja. Izrael negatywnie wypowiedział się na temat wpisania stanowiska archeologicznego w Jerychu na Listę Światowego Dziedzictwa, uznał to jako "kolejną oznakę cynicznego wykorzystywania UNESCO przez Palestyńczyków i upolitycznienia tej organizacji". Czy w decyzji Komitetu można dopatrzeć się jakiejkolwiek symboliki? UNESCO wyraźnie potępia agresję Rosji na Ukrainę, wpisując zabytki tej drugiej na listę zagrożonych obiektów, co pozwoli m.in. na uzyskanie dofinansowania na ich ochronę lub odbudowę. Wpisanie na tę listę historycznego centrum Odessy w styczniu 2023 roku spotkało się z krytyką Kremla.

Kazań położony jest w Republice Tatarstanu, niegdyś niezależnego kraju, który jako jeden z dwóch (obok Czeczenii) nie podpisał w 1992 roku umowy federacyjnej z Rosją. W 1994 doszło jednak do porozumienia między Moskwą a Kazaniem i Tatarstan stał się niepodległym państwem stowarzyszonym z Federacją Rosyjską". W 2000 ostatecznie Republika uznała się na część Federacji. Jednak nie wszyscy są pogodzeni z tą decyzją. W 2008 doszło do "zrywu niepodległościowego" i ogłoszenie niepodległości Tatarstanu w 2008 przez Medżilis Tatarów Krymskich — jest to organizacja, która reprezentuje interesy społeczności Tatarów. Jednak prośba o uznanie przez ONZ została zignorowana. Eksperci wskazują jednak, że to właśnie Tatarstan jest jednym z potencjalnych kandydatów do potencjalnego usamodzielnienia się (o Tatarstanie więcej przeczytasz tutaj).

Choć prawdopodobnie niewiele osób mogłoby coś więcej powiedzieć o uniwersytecie znajdującym się w stolicy Tatarstanu, to z pewnością wszyscy znają przynajmniej dwa nazwiska z nim związane. Studia prawnicze rozpoczął tu w 1887 roku Włodzimierz Lenin, jednak za udział w protestach został z niego relegowany. Również ojciec Lenina studiował na tej uczelni, ukończył studia w dziedzinie fizyki i matematyki. W 1844 roku studia orientalistyczne podjął tu znany rosyjski intelektualista Lew Tołstoj. Co ciekawe, to właśnie na Uniwersytecie w Kazaniu zainteresował się filozofią. Jego idee "nieprzeciwstawiania się złu przemocą" miały wpływ na poglądy Mahatmy Gandhiego i Martina Luthera Kinga.

W końcu na liście nazwisk studentów i pracowników znajdziemy wiele polskich nazwisk. Wśród nich są m.in.

• Józef Jeżowski — polski filolog klasyczny, poeta, tłumacz. Skazany na wyjazd w głąb Rosji, prof. kazańskiego Uniwersytetu, współzałożyciel Towarzystwa Filomatów. Zmuszony

• Józef Kowalewski — polski orientalista, rektor Uniwersytetu w latach 1854 - 1860

• Julia Zabłocka — polska historyczka starożytności związana z UAM w Poznaniu, w młodości skierowana na studia do Kazania, po czym wróciła do Polski

• Ludwik Rajchman - polski bakteriolog żydowskiego pochodzenia. Uznaje się go za pomysłodawcę i założyciela UNICEF. Studiował w Kazaniu z powodu zesłania na Syberię