Fotografia cyfrowa bez tajemnic [7]

Jeżeli użytkownik nie chciałby się ograniczać do automatycznego działania aparatu, może w każdej chwili automatykę wyłączyć i operować aparatem w pełni manualnie.

Obiektyw i jego ogniskowa

Obiektyw jest charakteryzowany przez jego ogniskową. Rozpatrując fizycznie, ogniskowa jest miarą siły załamywania obiektywu. Praktycznie - ogniskowa oddaje odległość, w jakiej obiektyw utworzy ostry obraz przedmiotu oddalonego w nieskończoność. Obiektywy, według swojej ogniskowej, podzielone są na różne klasy. Ogólnie wyróżnia się obiektywy standardowe, szerokokątne oraz zmiennoogniskowe (powszechnie nazywane obiektywami zoom).

Obiektywy standardowe "widzą" w sposób podobny jak ludzkie oko, przy czym kąt widzenia obejmuje ok. 45°. Obiektywy szerokokątne posiadają krótsze ogniskowe i dzięki temu większy kąt widzenia. Teleobiektywy obejmują znacznie mniejszy kąt widzenia, dzięki czemu fotografowane obiekty jawią się większymi i bliższymi. Obiektywy zoom (zmiennoogniskowe) nie posiadają stałej ogniskowej, może być ona, w dysponowanym zakresie, ustawiona bezstopniowo na dowolną długość - są definiowane według swojej najkrótszej i najdłuższej ogniskowej. Jako współczynnik zooma traktuje się zależność najdłuższej jego ogniskowej do najkrótszej, przykładowo obiektyw o zakresie ogniskowych od 35 mm do 105 mm posiada współczynnik 3, mówi się, więc, o tym obiektywie, że jest to zoom 3-krotny.

W aparatach fotograficznych występuje również zależność między wymiarem tworzonego obrazu a ogniskową obiektywu, gdzie ogniskowa obiektywu standardowego odpowiada długości przekątnej obrazu. Ponieważ matryce CCD w aparatach cyfrowych posiadają różne rozmiary, siłą rzeczy ogniskowe są do nich dopasowane. Aby ujednolicić sposób określenia długości ogniskowej obiektywu aparatu cyfrowego, podawane są one w milimetrach jako odpowiednik ogniskowej obiektywu aparatu na film 35 mm.

Jasność

Największe z możliwych otwarcie przysłony obiektywu definiuje się jako jego jasność i jest podawana, jako np. f=1:1,8. Mówi się o obiektywach, że są "jasne" wtedy, gdy jasność leży w zakresie do f=1:3,5, lub "ciemne", gdy jasność obiektywu wynosi więcej, jak f=1:3,5. Jasność obiektywu jest wskaźnikiem jakości optycznej obiektywu, ponadto ma praktyczne odniesienie podczas fotografowania w trudnych warunkach oświetleniowych - im jaśniejszy obiektyw, tym bardziej możemy skrócić czas migawki. Jasność obiektywu wylicza się ze stosunku średnicy frontowej soczewki obiektywu do jego ogniskowej.

Celownik

Celownik optyczny, znany z aparatów klasycznych, jest również elementem wyposażenia aparatu cyfrowego. Jako celownik alternatywny, aparaty cyfrowe oferują dodatkowo monitor ciekłokrystaliczny (LCD - Liquid Cristal Display). Monitor oferuje ogromną korzyść, gdyż możliwe jest obejrzenie obrazu przed wykonaniem zdjęcia oraz natychmiast po wykonaniu. W aparatach cyfrowych wyposażonych w obydwa systemy celownicze możliwe jest, przez wzgląd na oszczędność energii, wyłączenie monitora.

Migawka

Migawka jest urządzeniem, które otwierając się i zamykając, wpuszcza do wnętrza aparatu przechodzące przez obiektyw światło w ciągu ściśle określonego czasu. Czas migawki jest miarą trwania naświetlenia i z reguły jest to ułamek sekundy. Czasy migawki podawane są zgodnie ze znormalizowaną skalą. Takie ustawienia i normy obowiązują oczywiście także w fotografii cyfrowej. Obok czasów migawki w typowym zakresie - krótszych niż 1 sekunda, wiele aparatów cyfrowych wyposażonych jest w dłuższe czasy migawek, nawet do 30 sekund, na niektóre dodatkowo także w funkcję Bulb (czas B), gdzie migawka jest tak długo otwarta, jak długo jest przyciśnięty guzik spustowy migawki.

Przysłona

Przysłona jest urządzeniem mechanicznym wmontowanym w obiektyw, pozwalającym na regulowanie wielkości otworu, przez który przebiega światło wpadające przez obiektyw do aparatu. Jest ona odpowiedzialna za ilość światła przebiegającą przez obiektyw, ponadto ma wpływ na głębię ostrości. Dla wartości przysłony stosowana jest znormalizowana skala. Przestawienie wartości z jednej pełnej wartości na drugą oznacza podwojenie lub zmniejszenie o połowę ilości światła przebiegającego przez obiektyw. Przykładowo: zwiększenie wartości przysłony z 8 na 11 powoduje dwukrotne zmniejszenie ilości światła wpadającego przez obiektyw. Zmniejszenie wartości przysłony z 8 na 5,6 zwiększa dwukrotnie ilość światła wpadającego przez obiektyw. Im wyższa jest wartość przysłony, tym mniejsze jest otwarcie obiektywu. Podobnie jak czas migawki, wartość przysłony jest czynnikiem regulującym poprawne naświetlenie. Obydwa te elementy występują zawsze razem w różnych kombinacjach.

Aby uzyskać za każdym razem jednakowe naświetlenie, przy zamknięciu przysłony o jeden pełny stopień, należy - celem zrównoważenie dwukrotnie mniejszej ilości światła - dwukrotnie wydłużyć czas migawki. Pomiar oświetlenia - sterowanie ekspozycją W większości aparatów, pomiar oświetlenia dokonywany jest metodą TTL (Through The Lens - poprzez obiektyw). Dla poprawnie naświetlonych obrazów niezbędna jest dokładnie odmierzona ilość światła dobiegająca do przetwornika CCD. Sterowanie tą ilością światła następuje poprzez ustawienie odpowiedniej wartości przysłony (jest mniej lub bardziej przymknięta) oraz czasu migawki. Najczęściej obowiązek poprawnego ustawienia tych elementów przyjmuje na siebie odpowiedni układ automatyczny, jednak, przy szczególnie jasnych lub ciemnych motywach lub dużej rozpiętości kontrastu, wynik może być mało zadowalający. W takim przypadku niezbędne jest wprowadzenie pewnych manualnych poprawek. Realizuje się to poprzez korektę ekspozycji, gdzie zostanie dokonana poprawka wartości naświetlenia (EV - Exposure Value - gdzie 1 EV odpowiada przymknięciu lub otwarciu przysłony o 1 pełny stopień, albo dwukrotne wydłużenie lub skrócenie czasu migawki) w stosunku do parametrów ustalonych automatycznie. Inną metodą korekty jest sposób dokonywania pomiaru oświetlenia. Zazwyczaj w aparatach stosowany jest pomiar integralny z zaakcentowanym środkiem pola obrazu, który można przełączyć na pomiar punktowy (spot), gdzie system pomiarowy weźmie pod uwagę wyłącznie centralną część obrazu, a dzięki pamięci pomiaru (lekko wciśnięty i przytrzymany guzik spustowy) po dokonanym pomiarze można zmienić kadr na pożądany. Aparaty cyfrowe posiadają zazwyczaj co najmniej jedną z powyższych możliwości korekty ekspozycji. Bardziej wymagający fotografowie oczekują od aparatu możliwości manualnego wybrania wartości przysłony lub czasu migawki, a układ automatyczny dobierze odpowiednio drugi parametr ekspozycji, lub wręcz manualnego wyboru obydwu parametrów, a układ pomiarowy musi zapewnić udzielenie informacji o prawidłowości wybranej kombinacji przysłony i czasu naświetlania. Aparaty cyfrowe mogą również posiadać tematyczne programy ekspozycji, np. program portretowy, program sportowy, program krajobrazowy, program zdjęć nocnych, gdzie automatyka, poza pomiarem światła decyduje, jak regulować wartość przysłony i migawki, aby ich funkcjonowanie było zgodne z oczekiwaniami użytkownika (np. do zdjęć sportowych - jak najkrótszy z możliwych czas migawki celem uzyskania zdjęć nieporuszonych, do zdjęć krajobrazowych - jak największa z możliwych wartość przysłony celem uzyskania jak największej głębi ostrości).

Ustawienie odległości (ostrości)

Obydwa terminy - ustawienie odległości, czy ostrości - w przypadku obiektywu aparatu dotyczą tego samego i stosowane są zamiennie. Odpowiednio regulując ruchomymi elementami obiektywu, ustawia się odpowiednio na nim odległość, w jakiej znajduje się fotografowany obiekt, co spowoduje powstanie w pełni ostrego obrazu obiektu.

(opracowano na podstawie materiałów firm: Nikon oraz Euro-Color - przedstawiciela firmy Olympus w Polsce)

Zobacz także: Kup aparat cyfrowy Wywołaj cyfrowe zdjęcia online

oraz poprzednie odcinki: Odcinek 1 Odcinek 2 Odcinek 3 Odcinek 4 Odcinek 5 Odcinek 6