Świadomość umierających. Przełomowe badanie aktywności mózgu po śmierci

Naukowcy od lat próbują dowiedzieć się, jakie zmiany zachodzą w mózgu podczas procesu umierania i za sprawą nowego badania są o krok bliżej rozwiązania tej zagadki. Badacze Uniwersytetu Michigan, którym przewodziła prof. neurologii Jimo Borjigin, przeprowadzili je, bazując na eksperymentach na zwierzętach sprzed 10 lat, które wykazały znaczną aktywność mózgu po śmierci klinicznej.

Autorzy podkreślają pionierski charakter swojego badania, które "zagłębia się w niezbadane terytorium dotyczące aktywności mózgu w chwilach po śmierci" oraz jego potencjalne implikacje dla zrozumienia nie tylko zjawisk fizycznych, ale i psychicznych zachodzących podczas procesu umierania, jak zgłaszane doświadczenia widzenia światła.

W 2022 roku amerykańscy badacze mieli okazję wykonać elektroencefalogram (EEG) u 87-letniego mężczyzny cierpiącego na padaczkę w ostatnich chwilach jego życia. Po jego śmierci na atak serca naukowcy monitorowali jego fale mózgowe przez 15 minut, a analiza zapisów EEG ujawniła gwałtowny wzrost "oscylacji gamma", kluczowych dla regulacji łączności między różnymi obszarami mózgu, wpływających na percepcję, pamięć i emocje. 

Naukowcy podkreślili tę obserwację jako pierwszy ciągły zapis EEG rejestrujący fazę przejściową prowadzącą do śmierci u człowieka, zapowiadając jednocześnie, że to dopiero początek, bo postęp technologiczny wspomaga badania nad doświadczeniami bliskimi śmierci. I faktycznie możemy zapoznać się z kolejnym badaniem, dostarczającym przekonujących dowodów w zakresie wzrostu aktywności mózgu związanej ze świadomością w chwilach poprzedzających śmierć.

Skupiało się ono na czterech pacjentach, u których doszło do zatrzymania krążenia podczas monitorowania EEG w warunkach szpitalnych. Wśród tych pacjentów u dwóch wykazano zauważalny wzrost zarówno częstości akcji serca, jak i aktywności wspomnianych już fal gamma, czyli rodzaju fal mózgowych kojarzonych z podwyższoną świadomością - to już kolejne takie przypadki, więc coś ewidentnie jest na rzeczy.

Pomimo tych intrygujących odkryć, autorzy zalecają jednak ostrożność w ekstrapolacji ogólnych wniosków ze względu na ograniczoną wielkość próby w badaniu. Dodatkowo poważnym wyzwaniem jest brak możliwości bezpośredniego powiązania aktywności mózgu ze świadomymi doświadczeniami pacjentów. Owszem, zaobserwowane wyniki są rzeczywiście obiecujące, ale podkreślają też złożoność zagadnienia świadomości podczas procesu umierania.

Niemniej, badanie to jest kolejnym ważnym krokiem w rozwiązywaniu tajemnic otaczających świadomość i aktywność ludzkiego mózgu podczas umierania, przygotowującym grunt pod dalsze poszukiwania i badania mające na celu rozszyfrowanie zawiłych mechanizmów leżących u podstaw świadomości w ostatnich chwilach życia. Jak zapowiada sama prof. Borjigin, ma nadzieję w przyszłości "odwrócić śmierć dzięki wglądowi w dane dotyczące aktywności mózgu".