Nie ma szans na odbudowę gigantycznego teleskopu Arecibo. Obserwatorium będzie wykorzystane w innym celu

Czasza słynnego obserwatorium w Portoryko, które zagrało w 1995 roku w jednym z filmów o Jamesie Bondzie - Golden Eye - uległa zniszczeniu w 2020 roku. Amerykańska Narodowa Fundacja Nauki (NSF) zdecydowała, że zamierza je przekształcić w centrum edukacji i popularyzacji nauki, technologii, inżynierii i matematyki (ang. STEM - science, technology, engineering and math).

Według informacji rzecznika NSF transformacja: - pozwala społeczności wyobrazić sobie nowe możliwości nauki i technologii w Portoryko, w tym między innymi nauki astronomiczne. - To może oznaczać jedno - definitywny koniec pracy obserwatorium jako placówki badawczej. Część naukowców oczekiwała, że zostanie naprawiony.

— Edukacja STEM to zupełnie inny biznes — mówi Julie Brisset, główny badacz obserwatorium i astronom z Uniwersytetu Centralnej Florydy (UCF), który zarządza placówką dla NSF — Nie byliśmy zaskoczeni... ale byliśmy rozczarowani, że taki był wynik.

Gdy Uniwersytet Centralnej Florydy rozpoczął zarządzanie obserwatorium w 2018 roku, wiadomo było już, że NSF zmniejszy finansowanie obiektu z 8 mln do 2 mln dolarów (roczny koszt  eksploatacji to około 7 mln dolarów). Gwoździem do trumny okazała się katastrofa w 2020 r. W wyniku zerwania liny część konstrukcji runęła, uszkadzając cały obiekt.

Obserwatorium astronomiczne Arecibo zostało wybudowane w latach 60., a NSF przejęło go w 1969 r. Jego czasza o średnicy 305 metrów gwarantowała mu niezwykłą czułość, dzięki czemu można było obserwować pulsary, czy delikatne zmiany zjonizowanych gazów w ziemskiej jonosferze.

Miał również możliwość badania planet Układu Słonecznego poprzez wysyłanie i odbijanie fal radiowych od ich powierzchni. Dzięki możliwości wysyłania fal radiowych, 16 listopada 1974 roku tą metodą wysłano wiadomość do potencjalnych obcych cywilizacji w Gromadzie Hekulesa (M13).

Badacze związani z obserwatorium podkreślają, że edukację STEM w rzeczywistości realizowano już wcześniej. Rocznie przybywało tu około 100 tys. zwiedzających oraz nauczycieli (na szkolenia) z Ameryki Łacińskiej. Joanna Rankin z Uniwersytetu w Vermont uważa, że część tego sukcesu była spowodowana obecnością silnego programu badawczego.

Astrobiolog Abel Méndez z Uniwersytetu Portoryko w Arecibo również obawia się, że żaden nowy ośrodek edukacyjny nie będzie miał takiego samego wpływu, jeśli program badawczy obserwatorium wygaśnie. — To wstyd, zwłaszcza dla edukacji i nauki Portoryko — mówi.

NSF proponując przekształcenie obserwatorium w centrum edukacyjne, jednocześnie oferuje finansowanie w wysokości 5 milionów dolarów przez pięć lat. Finansowanie nie obejmie jednak instrumentów badawczych, takich jak 12-metrowy radioteleskop, spektrometr radiowy czy zestaw optycznych instrumentów laserowych do badania górnych warstw atmosfery (lidar).

Przeczytaj także:

Możesz mieć wszystko, jeśli mocno tego chcesz. On chciał zostać trafiony laserem z kosmosu

Odkryli źródło gejzerów na księżycu Jowisza. To tu istnieje życie?

Czy Webb to nauczka, by sprawdzać wszystko dziesięć razy? Naukowcy przerażeni