Polscy naukowcy pracują nad lepszą żywnością

Łatwo dostępna, bezpieczna i zdrowa żywność wytwarzana z jak najmniejszym obciążeniem dla środowiska - to jeden z priorytetów unijnego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont 2020. Polskie placówki naukowe zajmujące się rolnictwem i badaniem bezpieczeństwa oraz jakości żywności zdobyły w nim granty jako członkowie międzynarodowych konsorcjów.

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN z Olsztyna bierze udział w pracach nad ulepszeniem produkcji roślin bogatych w białko. Celem projektu "Protein2Food" jest zwiększenie udziału białek roślinnych w diecie Europejczyków, którzy według ekspertów ds. żywienia i lekarzy jedzą ich zdecydowanie za mało. Głównym źródłem białka dla przeciętnego Europejczyka są zazwyczaj produkty zwierzęce, czego konsekwencją jest duże obciążenie dla środowiska i źle zbilansowana dieta mogąca w przyszłości skutkować problemami ze zdrowiem. W ramach projektu organizacje z 13 krajów badają wybrane rośliny dające nasiona szczególnie zasobne w białko, jak np. komosa ryżowa, amarantus, gryka, łubin, bób, ciecierzyca i soczewica. Zwiększając ilość i jakość białek w badanych roślinach oraz poprawiając wydajność ich uprawy, zamierzają zwiększyć produkcję białka roślinnego nawet o 25 proc. W tym celu konsorcjum badawcze tworzą eksperci z dziedziny genetyki i uprawy roślin, produkcji i przetwarzania składników żywności oraz wyrobu produktów spożywczych. Polski instytut odpowiada m.in. za analizę wartości wyprodukowanych białek, ich wpływu na organizm, a także za ocenę smaku, zapachu czy konsystencji roślinnych preparatów i artykułów spożywczych. Otrzymał na to dofinansowanie w wysokości ponad miliona złotych (ponad 233 tys. euro).

Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach pracuje nad tym, by Europejczycy mieli jak najlepszy dostęp do swoich ulubionych owoców jagodowych. Kupujemy coraz więcej truskawek, malin i porzeczek - i to przez cały rok. Europejscy producenci przestali już sobie dawać radę z takim popytem i owoce, zwłaszcza poza sezonem, trzeba importować. Konsorcjum 19 partnerów z Europy, Chin i Chile stara się więc stworzyć nowe odmiany roślin jagodowych, które będą lepiej rosły w niesprzyjających dla nich warunkach środowiska, obficiej owocowały, a jakość ich owoców będzie wyższa. Prace te są prowadzone z wykorzystaniem najnowszych osiągnięć biologii molekularnej. Zespół z Instytutu Ogrodnictwa analizuje np. aktywność genów związanych z kwitnieniem i jakością owoców czarnej porzeczki. Bada też możliwość regulacji procesów fizjologicznych truskawek przy użyciu temperatury, światła i nawozów. Polscy badacze szukają również zależności między genami roślin truskawki, maliny i porzeczki a tym, jak zachowują się one w różnych warunkach środowiska. Dofinansowanie pozyskane przez instytut ze Skierniewic w ramach projektu "Goodberry" wynosi prawie 950 tys. złotych (220 tys. euro).

Produkcja roślinna to tylko część zainteresowań polskich naukowców pracujących w ramach Horyzontu 2020. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie uczestniczy w opracowywaniu nowych szczepionek przeciwko zwierzęcym chorobom pochodzenia bakteryjnego i wirusowego powodującym straty w hodowli zwierząt. Instytucje naukowe i firmy w ramach projektu "Saphir" chcą wyprodukować zupełnie nowe szczepionki przeciw kluczowym chorobom świń, bydła i drobiu. Co roku powodują one straty liczone w miliardach euro. Wiele z obecnie dostępnych szczepionek nie jest wystarczająco skutecznych, leczenie chorób antybiotykami zaś jest drogie, a na dodatek prowadzi do groźnego wzrostu oporności bakterii na te leki. W ramach projektu naukowcy chcą nie tylko stworzyć nowe szczepionki, ale także pionierskie sposoby ich podawania (przez skórę i błony śluzowe) i narzędzia do badania poziomu wytworzonej przez zwierzęta odporności. Przygotują również szkolenia dla hodowców. Warszawska SGGW otrzymała na badania prowadzone w projekcie "Saphir" dofinansowanie w wysokości niemal 400 tys. złotych (niemal 93 tys. euro).

- Powyższe projekty to tylko przykłady możliwości, jakie Horyzont 2020 oferuje naukowcom i przedsiębiorcom zajmującym się bezpieczeństwem żywnościowym i rolnictwem. Obecnie w Polsce realizowanych jest 40 projektów badawczo-innowacyjnych związanych z bezpieczeństwem żywnościowym finansowanym z programu Horyzont 2020, w których zaangażowanych jest 47 polskich instytucji naukowych lub przedsiębiorców - powiedziała Bożena Podlaska z Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.

Ogłoszono właśnie nabór wniosków do czterech nowych konkursów (51 tematów badawczych), który potrwa do 14 lutego 2017 roku. Warto wziąć w nich udział, bo na aplikujących czeka łącznie ponad 416 milionów euro.