Ikona rosyjskiej kosmonautyki odeszła na emeryturę
30 marca z Kosmodromu Bajkonur wystartowała ostatnia rakieta nośna Proton-K. W ten sposób zamknął się pewien rozdział radzieckiej i rosyjskiej kosmonautyki. Rozdział, który napisano właśnie za pomocą Protona-K i wynoszonych przez niego ładunków.
Na fotografii uwieczniono ostatni start, który miał miejsce 30 marca, o godz. 9:49 czasu uniwersalnego (GMT). Ładunkiem był satelita Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej wyniesiony na orbitę przy użyciu górnego, 4. stopnia typu Blok DM (stosowany przy lotach na wysoką orbitę). Był to zarazem 310. start Protona-K w jego 45-letniej historii.
Rakiety nośne 8K82K Proton-K składały się z 3 stopni startowych, uzupełnionych 4. stopniem, czyli członami serii Blok D albo Briz-M. Paliwem 3 pierwszych stopni była mieszanka 1,1-dimetylohydrazyny (UDMH) i tetratlenku diazotu (N2O4) jako utleniacza. Proton-K nie miał dedykowanego systemu zapłonowego, gdyż obie substancje zapalają się w kontakcie ze sobą. Są też bardzo toksyczne, żrące, UDMH skrajnie łatwopalna, dlatego wymagają starannych procedur bezpieczeństwa.
Ale mają też zaletę - nie są paliwem kriogenicznym i można je składować w temperaturach pokojowych. Zatankowane i ustawione na stanowiskach startowych Protony nie potrzebują dotankowywania parującego paliwa kriogenicznego, specjalnych systemów chłodzących ani budynków chroniących rakiety przed słońcem. Teoretycznie mogą zatankowane długo stać na swoich stanowiskach. Można je też długo składować. Ostatniego Protona-K wyprodukowano na początku ubiegłej dekady.
3 stopnie startowe (w sumie 11 oddzielnych silników) dawały łączny ciąg 9,5 tys. kN. Dzięki nim Proton-K z masą startową ok. 700 t plasował się w kategorii ciężkich rakiet nośnych. Mógł wynosić na orbitę geostacjonarną ładunki o masie 4,35 t. To właśnie Protony-K dostarczyły na orbitę stacje kosmiczne Salut-1/2, zbudowały stację Mir oraz wyniosły moduły Zarja i Zwiezda obecnej stacji MSK/ISS.
9 kwietnia 1996 roku - start Protona-K z europejskim satelitą komunikacyjnym SES Astra 1F. Historyczne wydarzenie, gdyż był to pierwszy komercyjny start w dziejach rosyjskiej już kosmonautyki. Osiągi, koszty i niezawodność (89%) Protona-K zwróciły uwagę klientów zagranicznych. W latach 1996-2003 odbyły się 32 komercyjne loty Protonów-K.
Stanowisko startowe Protonów w Kosmodromie Bajkonur. Stoi na nim już następca Protona-K, czyli Proton-M (8K82M/KM). Jego pierwszy start odbył się w 2001 roku. Do lutego 2012 wystrzelono ich 61 z niezawodnością rzędu 92%.
Adam Maciejewski
